ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ

ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ

Το φαρμακείο πρέπει να βρίσκεται σε ειδικό κουτί, το οποίο διαθέτει ειδική σήμανση, και να τοποθετείται μακριά από χώρους με υψηλή θερμοκρασία, υγρασία και έντονες οσμές.


ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
ΕΠΕΙΓΟΝΤΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ


Αντισηπτικά Φάρμακα

• Φυσιολογικός ορός. Χρησιμοποιείται για καθαρισμό της πάσχουσας περιοχής (εκδορές, πληγές).
• Οινόπνευμα (αιθυλική αλκοόλη). Το οινόπνευμα σε διάλυμα νερού αποτελεί καλό αντισηπτικό. Το ίδιο και το ξυλόπνευμα.
• Οξυζενέ (υπεροξείδιο του υδρογόνου). Χρησιμοποιείται για τον καθαρισμό και την απομάκρυνση ξένων σωμάτων από τις πληγές.
• Ερυθρό βάμμα του ιωδίου (Betadine). Χρησιμοποιείται για την απολύμανση των τραυμάτων.

Αντιβιοτικά Φάρμακα

• Αντιβιοτικά φάρμακα σε σκόνη, αλοιφή ή σπρέι Νεομικίνη, κοραμισίνη, σουφλαμιδαμίνες κ.ά.
• Βαμβάκι, γάζες (μεγάλες, μικρές), επίδεσμοι ελαστικοί, απλοί, συγκολλητικές ταινίες (λευκοπλάστ).

Φάρμακα για Εγκάυματα

• Βαζελινούχες αντιβιοτικές γάζες (Fucidine), που εναποτίθενται στην πάσχουσα περιοχή χωρίς επικόλληση

Αντιισταμινικά Φάρμακα

• Αντιισταμινικά σκευάσματα κατάλληλα σε περίπτωση αλλεργίας από διάφορες αιτίες, όπως δήγματα εντόμων, μεδουσών κ.ά.
• Fenistil
• Αμμωνία (δράση στην περιοχή του δήγματος λόγω μεγάλης πτητικότητας)
• Αντιεμετικά φάρμακα
• Αντιδιαρροϊκά φάρμακα
• Οφθαλμικά κολλύρια
• Αντιοφικοί οροί

Παυσίπονα και Αναλγητικά Φάρμακα

• Σαλικυλικό οξύ (ασπιρίνη κ.ά.).
• Παρακεταμόλη (Depon, Ponstan κ.ά.) ή και μέιξη των ανωτέρω.
• Ισχυρότερα παυσίπονα (Lonarid χορηγείται με ιατρική συνταγή).
  

Όταν διαμένουμε στην ύπαιθρο, είναι απαραίτητο να έχουμε αντιοφικό εμβόλιο, η χορήγηση του οποίου επιβάλλεται να γίνει από γνώστη υποδόριων ή ενδομυϊκών ενέσιμων σκευασμάτων. Επίσης, πρέπει να ελέγχουμε σε τακτά χρονικά διαστήματα την ημερομηνία λήξης των φαρμάκων και να τα ανανεώνουμε εγκαίρως. Καλό είναι να μην πετάμε τη συσκευασία τους, στην οποία περιέχονται οι οδηγίες χρήσης που πρέπει να συμβουλευόμαστε, και να τα τοποθετούμε σε εμφανή σημεία, δυσπρόσιτα στα μικρά παιδιά. Προσοχή: ορισμένα φάρμακα (π.χ., οφθαλμικά κολλύρια κ.ά.), μετά την πρώτη χρήση έχουν περιορισμένη διάρκεια, ημερών ή εβδομάδων. Κάποια είναι ευαίσθητα στις υψηλές θερμοκρασίες, στην υγρασία και στην έκθεση στον ήλιο. Ένα φαρμακείο περιλαμβάνει φάρμακα που κυριολεκτικά μπορούν να σώσουν μια ανθρώπινη ζωή. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι η αλόγιστη και η άσκοπη χρήση τους μπορεί να αποβεί μοιραία.

ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΕΣ

Ανάλογα με το αγγείο που έχει τραυματιστεί, η αιμορραγία μπορεί να είναι αρτηριακή, τριχοειδική ή φλεβική. Στην αρτηριακή αιμορραγία, το αίμα έχει έντονο ερυθρό χρώμα και είναι κατά ώσεις, δηλαδή σφύζει. Στην τριχοειδική αιμορραγία το αίμα έχει σταθερή αργή ροή και συνήθως δεν πρόκειται για σοβαρού βαθμού αιμορραγία, διότι τις περισσότερες φορές σταματά αυτόματα. Στη φλεβική αιμορραγία το αίμα είναι σκούρου κόκκινου χρώματος (φλεβικό αίμα) και έχει συνεχή ροή, χωρίς να σφύζει. Βασικά, υπάρχουν δυο μεγάλες κατηγορίες αιμορραγίας, η εσωτερική και η εξωτερική.

Η εσωτερική αιμορραγία είναι αυτή που το αίμα συγκεντρώνεται σε μια κοιλότητα του σώματος και τις περισσότερες φορές δεν είναι εμφανής. Έτσι, δύσκολα εντοπίζεται και ακόμη πιο δύσκολα ελέγχεται. Συνήθως, ο άρρωστος ή το θύμα παρουσιάζει τα συμπτώματα του υπογκαιμικού-υποβολαιμικού σοκ (ταχυκαρδία, πτώση αρτηριακής πίεσης, έντονη εφίδρωση, λιποθυμία). Η αρχική αντιμετώπιση της εσωτερικής αιμορραγίας στον τόπο που θα συμβεί δεν είναι εύκολη, διότι πέρα από τα βασικά μέτρα αντιμετώπισης του υπογκαιμικού σοκ δεν έχουμε άλλους τρόπους αντιμετώπισης. Είναι συνεπώς απαραίτητη η άμεση μεταφορά του ατόμου που αιμορραγεί στο πλησιέστερο νοσοκομείο.

Αντίθετα, η εξωτερική αιμορραγία είναι εμφανής και χρειάζεται να ελεγχθεί με απλά μέσα πριν μεταφερθεί ο τραυματίας στο νοσοκομείο. Οι βασικοί κανόνες που μπορούμε να εφαρμόσουμε για τον έλεγχο μιας εξωτερικής αιμορραγίας είναι:

• πίεση με μια γάζα πάνω από την περιοχή που αιμορραγεί
• πίεση κεντρικότερα της τροφοφόρου αρτηρίας του άκρου
• τοποθέτηση περίδεσης για την αποτροπή της αιμορραγίας κεντρικότερα στο άκρο που αιμορραγεί
• εφαρμογή ίσχαιμου νάρθηκα
• τοποθέτηση ειδικού νάρθηκα που φουσκώνει με αέρα
• εφαρμογή ειδικής στολής (παντελόνι) που φουσκώνει με αέρα για τα κάτω άκρα

ΡΙΝΟΡΡΑΓΙΑ

Η ρινορραγία διακρίνεται σε πρόσθια και οπίσθια. Στην πρόσθια ρινορραγία η αιμορραγία προέρχεται από το μπροστινό μέρος της μύτης και το αίμα ρέει από το ένα ή και από τα δύο ρουθούνια. Στην πρόσθια αιμορραγία το πρώτο που πρέπει να κάνετε είναι να ηρεμήσετε, να αναπνέετε από το στόμα και να κλείνετε με τα δάχτυλά σας πιεστικά τα ρουθούνια σας. Ακόμη, μπορείτε να βάλετε μια γάζα κάτω από το άνω χείλος και να τοποθετήσετε κρύες κομπρέσες πάνω στη μύτη σας. Αν παρ' όλα αυτά η αιμορραγία δεν σταματήσει, φυσήξτε δυνατά από το ρουθούνι το οποίο αιμορραγεί, για να διώξετε τυχόν ξένα σώματα και πήγματα αίματος. Έχοντας φτιάξει ένα βαμβάκι σε σχήμα και μέγεθος στιλό (το οποίο εμποτίζεται σε υπεροξείδιο του υδρογόνου, δηλαδή οξυζενέ), το εισάγετε όλο στο ρουθούνι, ώστε να κλείσει ερμητικά. Αυτό ονομάζεται πρόσθιος επιπωματισμός. Η αιμορραγία πρέπει να σταματήσει και η αφαίρεση του βαμβακιού γίνεται έπειτα από έξι ώρες. Σε περίπτωση που ύστερα από ένα έως τρία λεπτά εξακολουθεί να ρέει αίμα στη στοματική κοιλότητα, σημαίνει ότι η αιμορραγία είναι οπίσθια, οπότε είναι απαραίτητη η ταχεία μεταφορά του ασθενούς στο νοσοκομείο για τη διενέργεια οπίσθιου επιπωματισμού από εξειδικευμένο γιατρό. Στα παιδιά εφαρμόζουμε πιεστική μέθοδο. Εάν δεν σταματά η αιμορραγία, κάνουμε πρόσθιο επιπωματισμό. Το βαμβάκι έχει σχήμα στιλό, αλλά μέγεθος ανάλογο με το ρουθούνι του παιδιού.

Στην οπίσθια ρινορραγία το αίμα προέρχεται από το πίσω μέρος της μύτης, κυλά στο φάρυγγα και καταπίνεται ή βγαίνει από το στόμα. Η τελευταία είναι αρκετά σοβαρή και επικίνδυνη, καθώς τα αγγεία που βρίσκονται στο βάθος της μύτης είναι μεγαλύτερα και, όταν σπάνε, η ποσότητα του αίματος που χάνεται είναι σημαντική. Οι ρινορραγίες είναι αρκετά συχνές στην παιδική ηλικία, από τεσσάρων μέχρι δέκα ετών, και προκαλούνται κυρίως:

• Σε περιπτώσεις υψηλού πυρετού,
• Σε τραυματισμούς κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού και
• Όταν τα παιδιά πειράζουν τη μύτη τους.

Μερικές φορές οι επίμονες ρινορραγίες, που διαρκούν περισσότερο από είκοσι λεπτά, οφείλονται σε σοβαρές αρρώστιες, όπως είναι οι εξής:

• Υπέρταση,
• Αναιμία,
• Αρτηριοσκλήρωση,
  
• Αιμορροφιλία,
• Λευχαιμία, Χρόνια νεφρίτιδα κ.λπ. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι απαραίτητος ο λεπτομερής έλεγχος , ο οποίος θα οδηγήσει στη γρήγορη διάγνωση της πάθησης.

ΤΕΧΝΗΤΗ ΑΝΑΠΝΟΗ

Ο τεχνητός αερισμός των πνευμόνων ή, όπως λέγεται, η τεχνητή αναπνοή περιλαμβάνει μεθόδους που μπορούν να εφαρμοστούν στον τόπο του ατυχήματος και μεθόδους με σύγχρονες συσκευές (αναπνευστήρες) υψηλής τεχνολογίας, οι οποίες χρησιμοποιούνται μόνο στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και Ανάνηψης.

Οι αναπνευστικές οδοί (μύτη, στόμα, φάρυγγας) καθαρίζονται καλύτερα με φορητή συσκευή αναρρόφησης και κατάλληλες σπάτουλες και λαβίδες, εφόσον υπάρχουν. Είναι ευνόητο ότι, πριν ο ανανήπτης ασχοληθεί με τον άρρωστο και ενώ τον τοποθετεί στη θέση ανάνηψης, ζητά ιατρική βοήθεια και, βέβαια, εξασφαλίζει τη συμπαράσταση των παρευρισκομένων.
Σε περίπτωση που βρίσκεται μόνος του στον τόπο του ατυχήματος θα πρέπει να διατηρήσει την ψυχραιμία του και να δώσει τις πρώτες βοήθειες.

Η τεχνητή αναπνοή συμπεριλαμβάνεται στις μεθόδους που αποτελούν, μαζί με την απελευθέρωση των αναπνευστικών οδών και την τεχνητή κυκλοφορία με καρδιακή συμπίεση, τα επείγοντα μέτρα της καρδιοπνευμονικής ανάνηψης, δηλαδή την πρώτη φάση της προσπάθειας αναζωογόνησης.

Τεχνητή αναπνοή με τα χέρια

Η τεχνητή αναπνοή με τα χέρια σκοπό έχει τη συμπίεση του θώρακα του θύματος και μετά την αυτόματη έκπτυξή του. Αυτή η μέθοδος σήμερα έχει εγκαταλειφθεί, γιατί δεν είναι αποτελεσματική


Τεχνητή αναπνοή στόμα με στόμα (φιλί της ζωής) και στόμα με μύτη

Έχει αποδειχθεί πειραματικά ότι είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος τεχνητής αναπνοής και γίνεται με την εμφύσηση εκπνεόμενου αέρα του ανανήπτη μέσα στους πνεύμονες του θύματος. Η μέθοδος αυτή, γνωστή και ως "φιλί της ζωής", έχει καθιερωθεί πια παγκόσμια και έχει υποκαταστήσει όλες τις άλλες γνωστές μεθόδους που σκοπό έχουν τη συμπίεση και την αυτόματη έκπτυξη του θώρακα. Τοποθετούμε το κεφάλι σε θέση υπερέκτασης (προς τα πίσω) και, αφού διαπιστώσουμε ότι δεν υπάρχουν ξένες ουσίες (εμέσματα, αίμα) ή ξένα σώματα μέσα στο στόμα, κλείνουμε τα ρουθούνια της μύτης με το ένα χέρι και εμφυσούμε τον εκπνεόμενο αέρα μας έπειτα από μια βαθιά εισπνοή. Αυτή είναι η τεχνητή αναπνοή "στόμα με στόμα" ή "φιλί της ζωής". Στη μέθοδο αυτή η έκπτυξη του θώρακα επιβεβαιώνει την είσοδο του εκπνεόμενου αέρα του ανανήπτη στους πνεύμονες του θύματος και αποδεικνύει την ορθότητα και την αποτελεσματικότητα της τεχνικής.

Η φάση της εισπνοής επιτυγχάνεται ενεργητικά με την εμφύσηση του εκπνεόμενου αέρα και η φάση της εκπνοής πραγματοποιείται παθητικά χάρη στην ελαστικότητα του θωρακικού τοιχώματος και των πνευμόνων. Εάν ο θώρακας δεν εκπτύσσεται κατά την εμφύσηση, σημαίνει ή ότι υπάρχει εμπόδιο στην αναπνευστική οδό ή ότι η τεχνική δεν εφαρμόζεται σωστά. Στην περίπτωση αυτή έλκεται με τον αντίχειρα στο εσωτερικό του στόματος η κάτω γνάθος, το κεφάλι φέρεται προς τα πίσω (υπερέκταση) και καθαρίζεται και πάλι η αναπνευστική οδός από τυχόν κώλυμα. Επιχειρείται νέα εμφύσηση. Το ίδιο περίπου γίνεται στην τεχνητή αναπνοή "στόμα με μύτη", με τη διαφορά ότι εδώ κλείνεται το στόμα και η εμφύσηση γίνεται με το στόμα του ανανήπτη στη μύτη του θύματος. Ο πνευμονικός αερισμός με εκπνεόμενο αέρα είναι αποτελεσματικός και ασφαλής, και μπορεί να συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το μόνο μειονέκτημα είναι η μικρή περιεκτικότητα σε οξυγόνο του εκπνεόμενου αέρα (16%) έναντι του ατμοσφαιρικού (21%). Είναι ικανή όμως να διασώσει τη ζωή του θύματος. Στην τεχνητή αναπνοή "στόμα με στόμα" απαραίτητη είναι η υπερέκταση της κεφαλής για να απελευθερωθεί το ανώτερο τμήμα της αναπνευστικής οδού, διαφορετικά ο αέρας που εμφυσάται, και μάλιστα με υπερβολική πίεση, εισέρχεται εν μέρει ή εξ ολοκλήρου διαμέσου του οισοφάγου στο στόμαχο του θύματος και προκαλεί τη διάτασή του. Πρόκειται για συνηθισμένο σφάλμα και για την αποφυγή του χρειάζεται προσοχή και κατάλληλη εκπαίδευση και εξάσκηση. Όταν ο στόμαχος έχει διαταθεί με αέρα, απαγορεύεται η πίεση του επιγαστρίου για την έξοδό του, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος αναγωγής και εισρόφησης γαστρικού περιεχομένου.